koukidaki: «Κωδικός ελευθερία» - Κριτική βιβλίου από τη Τζένη Κουκίδου



Το ταξίδι προς την ελευθερία αρχίζει με μια προτροπή. Συνέχισε. Τόσο απλά. Και πόσο δύσκολα!(;)


Ο Γιάννης Φιλιππίδης γράφει αυτοτελείς ιστορίες με άξονα την ελευθερία και ειδικότερα για την αναζήτησή της. Κι αν σου αρέσει κι εσένα να σημειώνεις πάνω στα βιβλία σου ό,τι σε εντυπωσιάζει ή θέλεις να κρατήσεις στην ελαττωματική σου μνήμη για αργότερα, θα βρεις πάμπολλα σημεία μέσα σε τούτες τις σελίδες, που έτσι κι αλλιώς, δε περίμεναν τα χρωματιστά σου μαρκαδοράκια για να αποκτήσουν κοσμητικά στοιχεία, μιας και όλα τα διηγήματα είναι διακοσμημένα με υπέροχες φωτογραφίες από τον Νικόλα Τελλίδη. Ακόμη ένας λόγος για να ομορφύνει το ταξίδι... να ξεφύγει το μυαλό από το κοινότυπο παίρνοντας ιδέες και από τα οπτικά ερεθίσματα... να περιπλανηθεί και σε νέες σκηνές, να δει παραπέρα... να πετάξει και να προσγειωθεί πολλές φορές... Σημειώνω λοιπόν. Υπογραμμίζω, γράφω στα περιθώρια, κυκλώνω, ζωγραφίζω... Και στο τέλος, έχω ένα δεύτερο βιβλίο μέσα στο βιβλίο με όλα εκείνα που με άγγιξαν ή πρόσεξα ή αποφάσισα ότι αξίζουν να καταχωρηθούν για πάντα.
«Όλα καλά, ψυχή μου;»


Προσέχω μια ποικιλία από ερωτήσεις, διάσπαρτες παντού, που μόνο μια απάντηση θα μπορούσαν να έχουν: Ναι! Κι αφού του πεις σε όλα ναι, κι αφού σου υποσχεθεί ότι θα κινήσετε μαζί προς την ανάκτηση της ελευθερίας, προς την πατρίδα που θέλετε, προς το παρόν και το μέλλον που επιθυμείτε... ξεκινά το ταξίδι (σας/μας/του/μου). Κι επειδή, κι εκείνος το ξέρει, στα ευκόλως εννοούμενα δε χωράνε πολλά λόγια, άσκοπες κι οι απαντήσεις πολλές φορές, τα ερωτήματα ρητορικά... Μην απαντάς. Σε απαλλάσσει ακόμα και από την σκέψη μιας ανταπόκρισης καθώς δεν υπάρχει και ούτε πρόκειται να υπάρξει αντίλογος. (Πεθαίνει ποτέ η ελπίδα του ανθρώπου;) Μόνο κράτα του το χέρι και ακολούθα.

Όμορφη ροή, τα μάτια γεμίζουν με λέξεις που γίνονται εικόνες, ιδέες, συναισθήματα, αρώματα, αφές... αλλά σου προτείνω να το διαβάσεις αργά, να απολαύσεις την κάθε φράση. Οι ιστορίες, αποστάγματα υπερσυμπυκνωμένης εσάνς από βιωματικές εμπειρίες, αντανακλούν αυτό που κρύβει μέσα του ο συγγραφέας, από μια απλή παιδική ανάμνηση (τη γεύση που είχε το παγωτό χωνάκι) μέχρι την ψυχολογική ένταση μιας κατάστασης που παρ' ολίγο να του στοιχίσει τη ζωή του. Κι από τα νησιά που αγάπησε, ταξίδεψε, πέρασε ή ξόδεψε τα καλοκαίρια του, μέχρι τις γειτονιές της μεγάλης πόλης (του).


Ο Γιάννης Φιλιππίδης συγκαταλέγεται ανάμεσα στους λιγοστούς συγγραφείς που μου αρέσει να χάνομαι μέσα στις μεγάλες προτάσεις τους. Ο σαγηνευτικός του λόγος με απορροφά και με σπρώχνει να απολαύσω την αναγνωστική μου εμπειρία αλλά και την κάθε στιγμή πέρα από τα πλαίσια του βιβλίου. Να εκτιμώ τη βροχή, τον ήλιο, την πόλη (μου), το τοπίο έξω από το παράθυρό μου... να βλέπω τα χρώματα του ουρανού και να αναρωτιέμαι γιατί και πώς μου είχαν ξεφύγει όλες αυτές οι παλέτες, να απλώνω το χέρι στον διπλανό μου, να μυρίζω, να μου μιλώ ακούγοντάς με... ν' αγαπώ την κάθε μέρα σε τούτη την εκπληκτική ζωή. Γιατί η ζωή, όπως και να 'ναι, μόνο υπέροχη μπορεί να χαρακτηρισθεί.


Γενικότερα, μια απέραντα όμορφη έκδοση σε περιμένει. Καλαισθησία παντού και προσεκτικά επιλεγμένες εικόνες, γραφικά στοιχεία, γραμματοσειρές, αρχιγράμματα... Και όλα σε ένα βιβλίο που δε θα διαβάσεις μία φορά, ούτε θα πετάξεις σε ένα ράφι να μαραζώσει για χρόνια. Θα το κρατήσεις σε ευκολοπροσβάσιμο μέρος και θα επιστρέφεις εκεί να το ανοίγεις, να σου θυμίζει τη γνώση του όταν θα κινδυνεύεις να ξεχάσεις... Ένα βιβλίο που θα αγοράσεις πολλές φορές για να το δωρίσεις σε φίλους και συγγενείς, ιδιαίτερα σε όσους αγαπάς πολύ -ή μισείς θανάσιμα, αν και όπως θα μάθεις, το μίσος δεν είναι δημιουργικό συναίσθημα. Μια συλλογή με ιστορίες προσωπικές αλλά και δικές σου, γιατί ο συγγραφέας του, πέρα από τις προσωπικές του καταγραφές, μιλάει μαζί σου σε ανοιχτό διάλογο με σκοπό το αμοιβαίο κέρδος.


Καταγράφει την εποχή, την Ελλάδα του 2015 όπως είναι: Πατήσια, με ελάχιστα χρήματα, μοναξιά, μετανάστες, εγκληματικότητα, παρακμή, φόβος, κρίση... ένας άστεγος άπορος ανώνυμος Σταύρος... η Ευρυπίδου... Κρίση στην τσέπη, στα λεφτά... για την χαμένη αξιοπρέπεια, την λαθρεπηβασία στο τρόλεϊ... Και όχι κρίση στα συναισθήματα. (Ευτυχώς) Αυτή είναι η ελπίδα για να κρατηθείς για το αύριο που προσμένεις.


Μας έχει βρει η σφαίρα... ...μας απομένει λίγος ακόμα χρόνος, ως να συνειδητοποιήσουμε ότι δεν είμαστε πια ζωντανοί;


Να και μία ερώτηση που δεν αντέχεις να απαντήσεις -ούτε από μέσα σου- με ναι. Το παράπονό του στην πατρίδα και την κοινωνία το στέλνει, της το ψιθυρίζει γλυκά στο αφτί -ο πολιτισμός κουφαίνεται στις λέξεις αλληλεγγύη και φιλοξενία- ενώ σε άλλα σημεία σκιαγραφεί διακριτικά τα μέσα μαζικής επικοινωνίας ως μέσα μαζικής επιρροής. Μα πάντα για την ελευθερία... Για την ελευθερία που αντέχει στον ψυχολογικό πόλεμο τροποποιημένων ή αληθινών κακών ειδήσεων, για την ελευθερία που απομένει ζωντανή σε κάθε ανθρώπινη ψυχή... Διώξε/πολέμησε/νίκησε το φόβο γιατί: η σκέψη που εμπεριέχει την έννοια του φόβου δεν είναι ελεύθερη σκέψη. Και να χαίρεσαι. Μόνο όταν είμαστε χαρούμενοι και υγιείς μπορεί να αισθάνεται ελεύθερη η ψυχή. Και κοίτα να δεις τώρα... τόσο το "χαρούμενοι" όσο και το "υγιείς" πρέπει να το διεκδικήσεις, να το παλέψεις αλλά και να μη το ξεχνάς. Πρέπει να θυμηθούμε πως έχουμε και χαρούμενο εαυτό.


Παίρνει τις ρεαλιστικές του διαστάσεις μπροστά στο άπειρο -κάπου επισημαίνει: να θυμάμαι πόσο μικρός είμαι- όταν δηλώνει: Δεν είμαι ούτε μια κουκκίδα ιστορίας μέσα σε δεκάδες αιώνες που μεσολάβησαν κι άλλους τόσους που θα έρθουν, ενώ κάπου αλλού, μετράει πιο ποιητικά: Είμαστε δυο κουκκίδες άμμου μπροστά στο μεγαλείο ενός ηλιοβασιλέματος, που αιώνες τώρα βουτάει τέτοια ώρα στη θάλασσα. Κι όταν ταξιδεύει αναλογίζεται: πόσο μικρός είμαι στ' αλήθεια, πλέοντας στο απέραντο θυμωμένο νερό!


Έβγαλε από μέσα του και τοποθέτησε στο χαρτί -κατ' επέκταση στα μάτια του αναγνώστη- τον αληθινό Γιάννη. Γιατί το αληθινό απελευθερώνει! Άφησε τις αναμνήσεις του ακαμουφλάριστες να συντονίσουν την πένα, ανοίγοντας ένα παράθυρο σε πολύ προσωπικές του στιγμές, όπως τότε που κόντεψε να πεθάνει ή με την ιδιαίτερη όρασή του. Θα σου διδάξει την προσαρμοστικότητα και την άμυνα απέναντι σε δυσκολίες που στα λεξικά ορίστηκαν ως μεγάλες ή απροσπέλαστες. Γιατί η ζωή συνεχίζεται -βρίσκει πάντα τον τρόπο- και ο άνθρωπος μέσα του κρύβει δυνάμεις που αγνοεί -αλλά καλό είναι να τις ξεθάβει. Γιατί ποιητής γίνεται όποιος καταφέρνει να δει την ομορφιά, που παλαιότερα ίσως και να του ξέφευγε. Γιατί ίσως η ψυχή να πετάει ελεύθερα κάποια πρωινά με μολυβένιο ουρανό στην πρωτεύουσα.


Θα χαιρετήσει/αποχαιρετήσει την Αλεξάνδρα του που με την ιδιότυπή της δικαιοσύνη αθώωνε τους πάντες κι αυτό την έκανε να κοιμάται ήρεμη, να ζει στο δικός της φωτεινό σύννεφο... Πόσο απελευθερώνεται ο άνθρωπος όταν απαλλαγεί από ψυχοφθόρα συναισθήματα! Θα αποχαιρετήσει και τον Ζαφειράκο του με μια θεωρεία που θα ελαφρύνει την ψυχή του -του Γιάννη, όχι του Ζαφειράκου που έτσι κι αλλιώς είναι πανάλαφρη- αποδεικνύοντας παράλληλα ότι ακόμα και στο τετελεσμένο υπάρχει διαφυγή, διέξοδος.


Θα κλείσει με μια εκπληκτική δική του συνταγή για τη δημοκρατία. Όχι την κανονική, την ακαδημαϊκή. Εκείνη την "δημοκρατία" που μας έδωσαν για να συζήσουμε τούτα τα χρόνια, σε μια πολιτική ιστορία υψηλών λογο-τεχνικών προ-δια-γραφών, από την οποία δε πρόκειται να ξεχάσω το σύνθημα: με δράση κερδίζεται η ζωή και το αξίωμα: όσοι περισσεύουν είναι αυτοί που θ' αφήσουν ένα γραμματάκι στην Ιστορία, που θα γραφτεί αύριο, ωστόσο συμβαίνει σήμερα ενώ οι ανατροπές (της) που θα διδαχθούν μέσα από τα βιβλία έχουν ένα τόπο συνάντησης: το πεζοδρόμιο. Ραντεβού εκεί. Για να σηκώσουμε όλες τις πεσμένες λέξεις, να τις τυπώσουμε σε αφίσες, να βγούμε νύχτα να τις τοιχοκολλήσουμε παντού, να ξυπνήσουν οι άλλοι ένα πρωί και να τις θυμηθούν όλοι μαζί: την αξιοπρέπεια, την ηρεμία, το κέφι που αποτελεί καύσιμο για κάθε σκέψη ή πράξη, τις λέξεις που έχουν τα ονόματα των παλιών αλλά και των επόμενων στόχων μας...


Υ.Γ.: Κι όταν φεύγεις... κράτα κλειστό ό,τι σε επιστρέφει πίσω εκεί από όπου θέλησες να αποδράσεις... για να είσαι ελεύθερος!


Με γύρισε πίσω σε καλοκαιρινές βραδιές με εσπαντρίγιες στα καλντερίμια, σε ακρογιαλιές που μύριζαν καρπούζι, σε ηλιοβασιλέματα που δεν είχα εκτιμήσει όσο τους άξιζε, σε ανθισμένες μουκαμβίλιες που συνάντησα χωρίς να κοιτάξω... σε αστικά τοπία που προσπερνώ καθημερινά χωρίς να βλέπω... σε ανθρώπους που έφυγαν... σε στιγμές που πέρασαν... στο σημαδάκι πάνω στο γόνατο από ένα ατυχές πέσιμο στους δρόμους που παίξαμε παιδιά, στο πρώτο μου ποδήλατο... σε εκείνο το ταξίδι... Στον άστεγο της γειτονιάς που όλοι ξέρουν αλλά κανείς δε γνωρίζει... στα γκράφιτι των κτιρίων, στις γλάστρες που ανθίζουν σε ανήλιαγα μπαλκόνια, στον ήχο της βροχής στο τζάμι/στο δρόμο/στο χώμα/στην τέντα/στο αυτοκίνητο/στο αδιάβροχο/στην ομπρέλα -μα, πόσους ήχους έχει η βροχή!


Κι ύστερα με προσγείωσε στην γλυκιά επανάσταση που προτείνει έναντι σε κάθε άδικο, σε κάθε γκρίζο -όχι στο χρώμα, στην γεύση... Για την κάθε μάχη που μένει να δώσουμε, για ό,τι αξίζει να μιλήσουμε -να φωνάξουμε. Για την ελευθερία...



Πηγή: http://yannis-filippidis.blogspot.gr/2015/12/koukidaki.html






Ακολουθήστε τον Άνεμο

  
      

Πνοή Ανέμου στην ελληνική ποίηση

Spot Γιάννης Φιλιππίδης - «Κωδικός Ελευθερία»

Spot Χρήστος Φλουρής - «Σπίθα»

Spot Εμμανουήλ Γ. Μαύρος - «Ο υιός του Νείλου»

Spot Ελίνα Γαλανοπούλου - «Μια ζωή άντρες»

Spot Γιάννης Φιλιππίδης - «Κρατάς μυστικό;»

Συμπαραστάτες στο ταξίδι μας




Επικοινωνία:
Άνεμος Εκδοτική
Αιγίνης 14, Αθήνα
Τ.Κ. 11362
Τηλ. 210 8223574
Email: anemosekdotiki@yahoo.gr